CHỦ ĐỀ: Nguyên tắc và kinh nghiệm đi xác minh

Gần đây, DD lại có những cuộc tranh luận không cần thiết mà nguyên nhân là từ khâu xác minh. Vậy, Theanh xin chép lại một bài viết mà mình đã post từ lâu, có bổ sung thêm chút ít để chia sẻ với mọi người.

Mong nhận được thêm những góp ý, chia sẻ từ các bạn để chúng ta có một “bộ nguyên tắc căn bản” trong việc đi xác minh. Xin chân thành cảm ơn sự góp sức và chia sẻ của các bạn!

I. MỤC ĐÍCH XÁC MINH TRÊN DĐ:
Tìm hiểu sự thật qua thực tế và những chứng cớ cụ thể để đi đến hành động là có nên giúp đỡ hay không một hoàn cảnh nào đó? Giúp đỡ như thế nào thì hợp lý?

Có mấy điều dễ nhầm lẫn khi đi xác minh:

-Xác minh là phải đi đến trực tiếp, thực tế chứ không phải gián tiếp bằng cách: gọi điện, hỏi qua người khác đã đi trước đó, thông qua bài viết từ web, báo chí, truyền hình… Và cũng không nên bị mặc định bởi những thông tin đó trong quá trình xác minh, có như vậy thì bạn mới giữ được sự khách quan cần thiết khi tiếp cận thông tin.

-Xác minh là để biết sự thật nhằm đi đến hành động giúp đỡ hay không giúp đỡ, chứ không phải để bày tỏ cảm xúc, đồng ý hay không đồng ý với lối sống, cách sống… của hoàn cảnh đó.

-Mục tiêu của việc xác minh và giúp đỡ trên diễn đàn NTCM là thông qua hoạt động này để Lan tỏa lòng nhân ái, chứ không phải để thay đổi cuộc sống của nhân vật theo ý muốn chủ quan của chúng ta.

-Sự thật thực tế luôn thay đổi theo thời gian, thời điểm vì thế khi phán xét phải thận trọng và đặt nó trong một quá trình vận động chứ không phải đứng yên.

II. CÁC BƯỚC CƠ BẢN KHI XÁC MINH:

1. Trước lúc đi xác minh: Từ thông tin người khác giới thiệu, bạn nên kiểm tra lại một lần cuối trước khi quyết định đi xác minh để đỡ tốn thời gian (điều này cũng giúp bạn có những thông tin nền để tìm hiểu tiếp theo). Bạn có thể liên hệ với người giới thiệu để biết thêm về họ tên, địa chỉ, đường tới đó và thời gian nào thì dễ dàng gặp được nhân vật? Nếu có số điện thoại thì nên ghi lại phòng hờ, nhưng không nên điện báo trước.

Bạn cũng có thể thông qua tổng đài 1080 để hỏi số điện thoại ông trưởng thôn, hay ủy ban xã để hỏi thêm thông tin về trường hợp này trước khi quyết định tới đó.

Nguyên tắc của DD là người đi xác minh không phải là người giới thiệu hoàn cảnh (nhưng người giới thiệu có thể đi cùng).

Trước khi đi nên thông báo thời gian đi trên DD để các thành viên khác có điều kiện thì cùng đi.

Nhóm xác minh tối thiểu phải có ba người trở lên. (Tuy nhiên vẫn có những trường hợp ngoại lệ, chỉ có 1 - 2 người đi. Đó là do điều kiện quá xa, và người đi xác minh là người được DD tín nhiệm, chấp thuận.)

2. Đi xác minh:

a. Thông tin cần hỏi: Bạn đừng quên hỏi lại tên tuổi đầy đủ trên giấy tờ của nhân vật một lần nữa dù đã được giới thiệu, và cả tên thường gọi ở nhà. Tuổi tác, gia đình gồm có mấy người? Thu nhập chính như thế nào? Bệnh tình, hoàn cảnh hiện tại ra sao? Đã từng chữa trị ở đâu (nếu bị bệnh) hay đã từng làm những nghề gì (nếu nghèo khó)?... Nói chung là có càng nhiều thông tin càng càng tốt!

b. Các nguồn hỏi: Điều tối quan trọng là những thông tin thu thập được tối thiểu phải từ ba nguồn tin độc lập thì mới gọi là tin cậy được. Thứ nhất các bạn hỏi chính nhân vật đó, thứ hai là chính quyền (trưởng thôn-phường, xã, hội phụ nữ...), thứ ba là những người hàng xóm (gần và xa).

c. Cách hỏi: Mỗi người sẽ có mỗi cách phù hợp theo kinh nghiệm riêng của bản thân. Tuy nhiên có mấy điều sau theo mình là cần thiết để có thể nhận được sự hợp tác của nhân vật. Việc trước tiên khi mới đến chúng ta phải giới thiệu mình, mục đích đến thăm. Sau đó là tạo cảm giác thoải mái, thân mật với nhân vật bằng những câu chuyện thăm hỏi.

Tránh vừa mới đến là nhảy vô \"hỏi cung\" liền, làm người ta ngại... Việc chụp hình nên làm ở khâu cuối cùng, và phải xin phép họ. Với những trường hợp bị nhiễm HIV thì bạn phải có giấy cam kết của nhân vật đồng ý cho sử dụng hình ảnh này rộng rãi trên DD để tránh tranh chấp về pháp lý.

Nếu khi hỏi, có những vấn đề nghi ngờ, mâu thuẩn trong cách trả lời thì không nên chất vấn lại liền, hãy nhớ lấy và làm việc này sau cùng. Hãy lắng nghe và ghi nhớ nhiều hơn nói, nếu có câu chữ nào họ nói mà hiểu chưa rõ thì nên hỏi lại họ, không nên phán đoán theo chủ quan của mình. Nếu có trẻ con trong nhà thì nên tỷ tê với đám nhỏ vài phút, vì \"đi hỏi già, về nhà hỏi trẻ\" mà!

Ngoài việc hỏi thì nên cố gắng quan sát thái độ và những hình ảnh tưởng như nhỏ nhoi xung quanh. Bạn nên đảo mắt một vòng quanh nhà, xuống bếp xem sinh hoạt của họ thế nào?

Sau đó bạn có thể lang thang ở một quán cà phê gần đó, hỏi thêm vài ba người hàng xóm và so sánh những thông tin mà chính nhân vật cung cấp. Nếu có điểm khác biệt thì phải tìm cách làm rõ việc này qua chính quyền hay một vài người nữa...

Trước khi chia tay họ, bạn không nên hứa bất cứ sự giúp đỡ nào nếu như chưa có sự chắc chắn. Vì như thế sẽ làm họ hy vọng tội nghiệp, và người xác minh cũng mất đi sự khách quan cần thiết, vì đã hứa thì có thể sẽ viết bài xác minh theo chiều hướng đạt được lời hứa.

Cuối cùng, người xác minh đòi hỏi phải cố gắng bình tỉnh, tránh để cảm xúc nhất thời làm lung lay mục đích chính: Đi tìm sự thực!

3. Sau khi xác minh: Việc sau khi một thành viên đi xác minh về là viết bài và post hình ảnh lên cho DD được biết. Bài viết cố gắng ngắn gọn nhưng súc tích, kèm theo những đề xuất giúp đỡ trên cơ sở thực tế.

III. MỘT VÀI LƯU Ý:

-Cố gắng thu thập càng nhiều “chứng cứ” cụ thể càng tốt, chứ không chỉ dừng lại ở mức hỏi qua loa, cảm nhận – phán đoán chủ quan, cảm tính. Ví dụ, khi người ta nói bị bệnh Phổi, thì cố gắng hỏi họ có giấy khám bệnh gần đây nhất không? Khám ở đâu?... Hay khi họ nói tui phải vay ngân hàng 5 triệu để nuôi heo, thì bạn phải khéo léo xin xem cái quyển sổ nợ, rồi xin phép sao chụp lại, đối chiếu với họ tên trên giấy tờ tùy thân….

-Quá trình xác minh cố gắng thu thập thêm các số điện thoại, địa chỉ liên quan để khi cần có thể liên lạc, hỏi han thêm như: số điện thoại bác hàng xóm, ông tổ trưởng dân phố, người em, người anh, chị….

-Khi giới thiệu, chúng ta nên nói rõ chúng ta không phải là một tổ chức nhà nước hay một tổ chức nước ngoài... nào có khả năng tài chính mạnh, mà chỉ là những anh em gom góp vài trăm ngàn giúp đỡ người nghèo khó. Vì thông thường người ta hay ỷ lại nhà nước và các tổ chức nước ngoài, vì theo họ với đối tượng này giúp vài trăm ngàn thì có đáng là bao... Từ chuyện này họ cố kiếm được tiền người khác giúp mà không cần biết đến người cho như thế nào. Chúng ta nói rõ để họ chia sẻ.

-Một số người do nghèo khó nên họ tìm cách bi đát hoá hoàn cảnh, kêu rên quá thực tế để mọi người rủ lòng thương. Tất nhiên chúng ta thông cảm cho họ, nhưng cũng giải thích cho họ rõ là nếu anh nhận phần này thì người nghèo hơn anh sẽ không có phần. Nếu phát hiện ra chuyện này thì chúng ta cũng phải tế nhị giải thích.

-Khi đi xác minh, chúng ta cũng không tránh được những đố kị của hàng xóm, nên phải cẩn thận khi tiếp nhận thông tin.

-Thái độ đi xác minh là phải thân mật, hòa nhã, khiêm tốn, yêu thương, tỏ thái độ thăm hỏi chứ không phải đi “điều tra”.

-Lưu ý: Với hoàn cảnh bị HIV/AIDS khi đăng tải trên DD phải được chấp thuận của chính cá nhân đó, có cam kết bằng giấy hẳn hoi. Không được viết trên Diễn đàn là HIV/AIDS, mà chỉ nói là bệnh mãn tính... Không đăng tải hình ảnh rõ mặt của họ lên DD.

Mong nhận thêm được nhiều ý kiến đóng góp. Cảm ơn và chúc mọi người vui!

Chào cả nhà!
Từ những nảy sinh thực tế trong việc xác minh trường hợp bà cụ Tuyết ở Topic Bà Rịa - Gia đình bà Nguyễn Thị Tuyết - Xuyên Mộc , đã có những tranh luận có ích cho DD trong khâu xác minh.

Để tránh làm loảng chủ đề kia, tôi xin copy bài đã viết trong topic trên qua đây để tiện cho mọi người theo dõi và trao đổi về việc:

[/b]

1. Chúng ta đưa ra những nguyên tắc xác minh là để giữ lấy cái lề của sự minh bạch, rõ ràng; Để chống lại những người xấu muốn lợi dụng DD để trục lợi. Ổ khóa, hàng rào chỉ có tác dụng với người gian, còn với người ngay thì nó cũng chẳng khác gì củ khoai lang!

Tôi ủng hộ việc giữ nguyên tắc, nhưng chống lại việc sử dụng nguyên tắc một cách cứng nhắc, gây trắc trở trong việc đạt được mục tiêu chung.

Những nguyên tắc xác minh chỉ là một trong nhiều phương tiện khác giúp chúng ta tránh khỏi sai lầm. Sinh ra nguyên tắc, máy móc và những thiết chế cũng chỉ để đạt mục tiêu tốt hơn chứ không phải để làm cản trở mục tiêu. Chẳng có thiết chế, quy định, hay máy móc... nào có thể hạn chế tuyệt đối 100% rủi ro được cả. Xét cho cùng, cốt lõi là ở con người, mỗi cá nhân.

2. Vì thế, ngòai những quy định của khâu xác minh để kiểm soát thì chúng ta còn có cả khâu theo dõi cưu mang, những chuyến thăm viếng để tái xác minh. Và lớn hơn, đó là sự tự kiểm sóat chéo lẫn nhau giữa các thành viên trên DD ở ngoài đời bởi những mối quan hệ chồng chéo. Đó là thế mạnh của một diễn đàn mở.

3. Cái gì cũng có hai mặt của nó. Ví dụ, nếu một nhóm biết nhau, quan hệ chặt chẽ ngoài đời cùng đi xác minh có thể dẫn đến sự \"đồng thuận thiếu khách quan\" nào đó. Nhưng, nhìn ở góc khác, khi họ có mối quan hệ ngoài đời cũng sẽ là sợi dây ràng buộc vô hình nào đó khắc chế lẫn nhau.

Khách quan là cần thiết (khách quan tôi muốn dùng ở đây là điều các bạn đang nói: người xác minh không phải là người giới thiệu), nhưng trên thực tế phải hiểu rằng không phải lúc nào khách quan cũng mang đến hiệu quả tốt. Thiếu khách quan là không nên, tất nhiên! Nhưng không phải trong tất cả các trường hợp thiếu khách quan (thiếu người thứ 3) đều cho kết qủa xấu.

Tôi không ủng hộ và cũng không khuyến khích việc thiếu khách quan, thiếu nguyên tắc. Nhưng phải hiểu đúng tính hai mặt của nó để có những ứng xử linh hoạt, có tình, có lý.


4. NamViet có nhắc đến một khái niệm mới trên DD đó là \"thành viên nhóm\". Với quan điểm của DD, NTCM luôn xem mỗi nick là một thực thể trên thế giới mạng. Dù nick đó là một hay nhiều người (thậm chí 1 người nhưng 2,3... nick), NTCM luôn xem mỗi nick là một thực thể. Bởi, khi đã xem DD là phương tiện thì chúng ta phải chấp nhận nguyên tắc này của thế giới mạng.

5. Không quá cứng nhắc trong nguyên tắc để làm nhụt chí đồng đội. Thêm một người được giúp đỡ là thêm một vài người đồng hành cùng chúng ta. Mọi nguyên tắc không được làm cản trở những tấm lòng, những bước chân của người chân chính, những người có lương tâm đầy nhiệt huyết. Cá nhân tôi luôn ủng hộ việc này!

Nguyên tắc là nguyên tắc, nhưng nguyên tắc không đồng nghĩa với bất biến!

Cảm ơn cả nhà rất nhiều!
Chúc mọi người cối tuần vui vẻ!

Chào Theanh và cả nhà,

Kevin có nhận xét riêng là anh Theanh có kiểu viết \" tròn vo \" người đọc thích hiểu thế nào cũng được ...

Qua 2 comments của 2 anh HMHai và Theanh ở topic bác Tuyết, mong BQT xác nhận rõ là :

- Đồng ý cho một nhóm thành viên ( thân quen nhau trên cơ sở là đồng hương, đồng nghiệp, bạn bè, sống gần nhau ... ) được phép tiến hành từ A đến Z mọi khâu giới thiệu - xác minh - trung chuyển - theo dõi ( Ai cũng hiểu thường là khâu theo dõi sẽ do một bạn thực hiện 1 trong 3 khâu đầu làm luôn )

- Trường hợp một thành viên sử dụng 2-3 nicknames khác nhau trong cùng một topic, BQT vẫn coi đó là 2-3 thực thể khác nhau.

Thân,

KevinHieu đã viết:

Qua 2 comments của 2 anh HMHai và Theanh ở topic bác Tuyết, mong BQT xác nhận rõ là :

1- Đồng ý cho một nhóm thành viên ( thân quen nhau trên cơ sở là đồng hương, đồng nghiệp, bạn bè, sống gần nhau ... ) được phép tiến hành từ A đến Z mọi khâu giới thiệu - xác minh - trung chuyển - theo dõi ( Ai cũng hiểu thường là khâu theo dõi sẽ do một bạn thực hiện 1 trong 3 khâu đầu làm luôn )

2- Trường hợp một thành viên sử dụng 2-3 nicknames khác nhau trong cùng một topic, BQT vẫn coi đó là 2-3 thực thể khác nhau.

Thân,

Chào KevinHieu và cả nhà,

Tôi xin trả lời hai câu hỏi trên như sau:

Câu 1: Không có hiện tượng phân công automatic mà BQT quyết định theo từng trường hợp (case by case). Trong đó, những nguyên tắc quan trọng như người xác minh không phải là người giới thiệu phải được tuân thủ.

Những thông tin xác minh mang lại được xem xét dựa vào cả bằng chứng hợp lý lẫn lẽ phải thường tình (logic and common sense), BQT sẽ bàn bạc quyết định giúp như thế nào, bao nhiêu và ai làm trung chuyển.

Nếu có nhiều thành viên ở địa phương đó thì ưu tiên chọn người trung chuyển ở ngoài nhóm. Nhưng nếu ở đó thiếu thành viên thì vẫn có thể nhờ người cùng nhóm. Chuyện này đòi hỏi BQT phải suy nghĩ nhiều hơn nhưng không câu nệ, chờ tới khi có người thứ ba mới chuyển tiền giúp người nghèo thì quá trễ. Ví dụ các suất cơm cho bệnh nhân nghèo ở Duy Xuyên, một mình bác Mgocthao làm hết từ đề xuất ý tưởng, liên hệ thực hiện, chụp hình báo cáo cho tới nhận tiền trung chuyển vì ở đó anh là thành viên duy nhất và quan trọng hơn cả là BQT có lòng tin với anh cao nhất.

Câu 2: Thế giới mạng là của công dân mạng. Công dân mạng được hiển thị bằng một cái nick. Mỗi nick tự chịu trách nhiệm xây dựng uy tín cho mình. Admin coi mỗi một nick là một thực thể có mức xuất phát bằng nhau.

Khi một người ngoài đời dùng 2-3 nick, họ chịu trách nhiệm xây dựng uy tín cho 2-3 nick đó. Ai làm tốt sẽ tăng uy tín cho tất cả các nick của họ.

Nếu một người dùng 2-3 nick trong cùng một topic để tung hứng cho nhau, họ tự làm giảm uy tín của các nick đó. KevinHieu biết các nick đó là một thì Admin cũng biết họ là một. Admin biết thì BQT biết. Và như vậy, BQT có khi phải chờ thêm một vài ý kiến khác nữa trước khi quyết định. Chỉ có điều, BQT tôn trọng từng nick chứ không quy kết gì. Nếu chủ thể vi phạm nội quy bằng một nick, Admin sẽ chỉ treo nick đó thôi chứ không treo luôn mấy nick anh em kia.

Thực tế cũng đã có trường hợp 2-3 nick của cùng một người viết bài ủng hộ một hoàn cảnh, BQT đã chờ thêm các bạn khác nữa đi xác minh và đã giúp, vì kết luận cuối cùng chính xác là trường hợp đó đáng được giúp đỡ.

Tóm lại, khâu xác minh là khâu quan trọng hơn cả. Quy trình giúp cho việc xác minh được tốt đẹp nhưng chúng ta không bị bó buộc bởi quy trình. Có cái phải tuyệt đối nhưng phần lớn là tương đối. Người quyết định cuối cùng phải biết dùng cả logic lẫn common sense.

Chúc KevinHieu và cả nhà vui vẻ.
Thân

Chào anh HMHai và cả nhà,

Rất mừng là các bạn trong BQT luôn theo sát từng trường hợp và sẽ ( case by case ) quyết định về việc cử ai sẽ xác minh trường hợp nào, còn nếu trong topic mà BQT im lặng thì ngầm hiểu là đã đồng ý với đề xuất người đi xác minh của truờng hợp đó rồi. Vậy Kevin và nhóm NamViet không cần thiết phải nhiều chuyện ( too talkactive ) về vấn đề này nữa.

HMHai đã viết:

... KevinHieu biết các nick đó là một thì Admin cũng biết họ là một....

Kevin hiểu anh HMHai muốn nói gì nhưng vẫn xin đính chính vì sợ có người hiểu nhầm Kevin cũng được quyền coi IP như Admin. Kevin suy đoán một người xài nhiều nicknames dựa trên văn phong là chính.

Chúc cả nhà nghỉ lễ vui vẻ nhé.

Thân,

Cảm ơn bác KevinHieu đã có lời khen cho cách viết \"tròn vo\" của em. Nhưng cũng xin đính chính, với bài viết đó không phải \"ai muốn hiểu sao thì hiểu\" nhé. (Bác cứ \"thấy mặt mà bắt hình... ngôn\" là không được đâu, vì điều đó ít nhiều tổn hại đến sự tự ái nhan sắc của em. Từ Tròn đối với em rất kị, vì thân thể em nó cứ tròn trùng trục như ổ bánh mì... Hi hi).

Như em đã nói, mọi tranh luận trên cơ sở xây dựng, chia sẻ và cảm thông luôn là điều có ích cho DD. Xin chân thành cảm ơn công dân mạng KevinHieu, NamViet và nhiều thành viên khác...!

Chúc mọi người có dịp nghỉ lễ vui vẻ!

Chào cả nhà,
Chúng ta biết rằng,việc xác minh phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của người xác minh, nhiệm vụ của người xác minh là làm sao đánh ía chính xác được mức độ cần giúp đỡ của hoàn cảnh để hỗ trợ kịp thời Người xác minh phải có một trái tim nóng và đầy nhiệt huyêt và một cái đầu lạnh để đánh giá chính xác nhất, để không bị tình cảm chi phối trong lúc xác minh. Ngoài những kinh nghiệm xác minh như đã đề cập trên, mình có góp ý bổ sung một số kinh nghiệm sau:
- Hãy để ý những điều nhỏ nhặt: Ví dụ như nhìn xem xung quanh nhà có vỏ chai bia nào còn lai ở góc tường không, có bao thuốc lá, tàn thuốc lá nào không, và để ý xem loại thuốc lá mà họ đang hút là loại đắt tiền hay rẻ tiền.
- Hãy để ý xem người nhà ( bao gồm con cái ) có vẻ xài tiền hoang phí không ( trong hà có cháu nào có nhộm/ uốn tóc không, trong nhà có chị em nào kẻ mày xăm môi không) .
- Hãy để ý đến dây chuyền/ Đồng hồ đeo tay / điên thoại của họ hoặc người thân của họ đang dùng. Chúng ta không thể giúp gia đình mà có vợ/ con đang đeo dây chuyền vàng, xài điện thoại xịn được.
- Vật dụng: Hãy để ý đến cái Ti-vi. Ti vi thì hầu như nàh nào cũng có. Nhà nào không có ti vi thì chắc chắn là thuộc diện đặc biệt nghèo rồi. Tuy nhiên, chúng ta hãy tập trung chú ý đến những phụ kiện quanh cái ti vi đó như dàn loa, đầu Karaoke,truyền hình cáp .... đó là những thứ xa xỉ đối với người có điều kiện kinh tế eo hẹp.
- Bếp là nơi mà ta đánh giá chính xác nhất. Chúng ta không thể giúp khi hoàn cảnh sử dụng bếp gas hoặc bếp từ ( ở thành phố thì có thể cân nhắc vì-- không có củi ), nhà có nồi áp suất được, và tủ lạnh, trong nhà có máy xay sinh tố, ngay cả nồi xơm điện lọai đắt tiền , xe máy hàng hiệu cũng nên xem xét.
Giường ngủ: Ở thôn quê, nếu nhà khó khăn hoặc không khó khăn lắm thông thường xài giường gỗ cũ hoặc bằng tre. Nếu ta thấy cái giừơng nằm model, kiểu cách thì nên xem lại.
Điều quan trọng nũa là hãy để ý đến ánh mắt của họ khi xác minh. Thông thường, về tâ lý, khi nói chuyện với ta, hãy để ý ánh mắt hay cái hích tay của người thân của họ. Một khi họ có mâu thuẫn về lời nói thì một trong hai người sẽ có biểu hiện qua khuôn mặt ngay lập tức.

Chỉ có đôi dòng góp ý đến anh chị em diễn đàn về kinh nghiệm xác minh.

Chúc cả nhà NTCM năm mới vui vẻ và hạnh phúc.